Hemioterapija uništava maligne ali i zdrave ćelije
Hirurgija, odnosno operativni zahvat, zračna terapija i hemioterapija predstavljaju vidove lečenja malignih bolesti. U ponudi terapijskih mogućnosti, retko se događa da operativni zahvat bude i konačan u lečenju, bez primene zračne ili hemoterapije.
Hemioterapija je vid lečenja kojim se lek citostatik unosi u organizam intravenski ili oralno, delujući sistemski, za razliku od hirurgije i zračne terapije koje predstavljaju vidove lokalnog lečenja. Lekovi citostatici imaju cilj da dospeju do ćelija raka i unište ih, što je najbolja varijanta. Citostatici deluju na ćelijskom nivou različitim mehanizmima sa krajnjim efektom ubijanja zloćudnih ćelija. Tamo gde to nije moguće, citostatski lekovi inhibiraju, odnosno koče ubrzanu deobu kancerogenih ćelija, sprečavajući na taj način da zloćudni tumor dalje raste. Različite maligne bolesti su različito osetljive na hemoterapijske lekove. Za neke vrste zloćudnih bolesti hemoterapija se smatra najefikasnijom metodom lečenja, ali je važno sa njom lečenje započeti što ranije.
Hemioterapijom se, nažalost, ne deluje samo na zloćudne nego i na normalne zdrave ćelije organizma. Citostatici svakako uništavaju izmenjene ćelije, ali deluju i na neke zdrave. Citostatici su agresivni lekovi koji uništavaju ne samo kancerogene ćelije koje se brzo dele nego i zdrave koje se takođe ubrzano dele. Od zdravih ćelija meta citostatika su u prvom redu ćelije korena dlake koje se najbrže dele, zbog čega je i najčešća loša posledica hemoterapije opadanje kose. Normalne ćelije organizma koje se po prirodi brže dele su i ćelije krvi, koštane srži, sluzokože usta, jednjaka, želuca, creva.
Neželjeni efekti hemioterapije i kako ih ublažiti
Osim opadanja kose koji je više psihološki problem, kod pacijenata na hemoterapiji može da se javi muka, gađenje, povraćanje, gubitak apetita, malaksalost, bolovi u mišićima i zglobovima… Ovi neželjeni efekti za pacijenta mogu biti subjektivno veoma neprijatni, ali nisu opasni za organizam. Međutim, pojedini citostatici, bez obzira na to da li izazivaju neprijatne simptome ili ne, mogu da oštete ćelije vitalnih organa kao što su bubrezi, jetra, mokraćna bešika, srce, pluća… Na sreću, ova oštećenja najčešće su prolazna i retko ostaju ozbiljne dugotrajne neželjene posledice. efekte. Postoje lekovi koji ove tegobe ublažavaju. Da bi se pacijent što bolje zaštitio od neželjenih efekata, lekovi se obično daju pre i posle terapije.
Tkivo najosetljivije na dejstvo citostatika
Ćelije krvi su najosetljivije i najbrže reaguju. Krvna slika se obavezno menja. Stepen oštećenja nije isti za sve ćelije krvi, ali bela krvna zrnca, odnosno leukociti najviše stradaju. Takođe i krvne pločice, odnosno trombociti, dok najotpornija ostaju crvena krvna zrnca, odnosno eritrociti. Smanjenje broja leukocita događa se već posle pet do deset dana od početka hemoterapije, što se pouzdano može utvrditi analizom krvne slike. U slučaju da su vrednosti krvne slike niske, hemoterapija se privremeno odlaže. Za vreme trajanja hemioterapije veoma je važna kontrola belih krvnih zrnaca, koji su odgovorni za odbranu organizma od infekcije. Ukoliko dođe do njihovog drastičnog pada, lekar može da odredi terapiju koja će vrednosti belih krvnih zrnaca vratiti na normalu. Zahvaljujući napretku farmakoterapije, osim novih onkoloških lekova danas su dostupni i savremeni medikamenti koji mnogo bolje umanjuju neželjena dejstva. Imunofan kod neželjenih efektata hemioterapije!
